Hər il bir milyondan çox xəstə qabaqcıl texnologiyalardan istifadə etməklə xəstəliklərin diaqnostikası və müalicəsində qayğı alır, dəqiq və effektiv nəticələr alır.
Mütərəqqi nüvə enerjisi texnologiyasından istifadə etməklə xəstəliklərin dəqiq diaqnostikasında və müalicəsində mühüm rol oynayan xüsusi əczaçılıq maddələri olan radiofarmasevtik preparatlar hər il İranda bir milyondan çox xəstə üçün istifadə olunur.
Nüvə enerjisinin tətbiqi sahələrindən biri də radiofarmasevtiklərin istehsalıdır. Radiofarmasevtiklər idarə olunan şüalanma yaymaqla orqanizmin daxili orqanlarının və toxumalarının dəqiq təsvirini təmin edir və bəzi xəstəliklərin, məsələn, xərçəng növlərinin məqsədyönlü müalicəsində effektiv rol oynayır.
2024-cü ildə radiofarmasevtiklərin performansı
Atom Enerjisi Təşkilatı ilə Ərzaq və Dərman Administrasiyası arasında imzalanmış anlaşma memorandumuna əsasən, ildə 70-dən çox məhsul istehsal olunur və tədarük edilir, həmçinin 15 ölkəyə ixrac həyata keçirilir.
Hazırda 20-yə yaxın yeni məhsul tədqiqat və klinik sınaq prosesindədir.
Hər il bir milyona yaxın xəstə diaqnostika və terapevtik sahədə ölkədə istehsal olunan radiofarmasevtik vasitələrdən istifadə edir. İstehsal olunan dərmanların dəqiqliyinin və effektivliyinin artırılması tendensiyası bu sahədə sektor məqsədləri sırasındadır.
İranın Atom Enerjisi Təşkilatının fəaliyyət hesabatına əsasən, 2024-cü ildə diaqnostik və müalicəvi radiofarmasevtik vasitələrin istehsalı və tədarükü əhəmiyyətli dərəcədə artıb, ölkədə ən çox istifadə edilən diaqnostik radiofarmasevtik vasitə sayılan molibden-texnetium generatorlarının istehsalı 19 min ədəddən çox olub.
Bundan əlavə, PET təsvirində mühüm rol oynayan FDG radiopharmaceutical istehsalı 29.000-dən çox şprisə çatmışdır. Bundan əlavə, tiroid xərçəngi və bəzi digər xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan yod-131 radiofarmasötikinin istehsalı da artaraq 19 min flakondan çox olmuşdur.
Tetra; İranın özünütəmin etmək və radiofarmasevtika ixracı istiqamətində böyük addımı
Radiodərmanlar sahəsində, İranın Radiodərmanların İstehsalı və İnkişafı Mərkəzi (Tetra) layihəsi 1398-ci (2019) ildən başlayıb və bu il tamamlanması gözlənilir. Bu layihənin təqribən 78 faizi tamamlanıb.
Tetra layihəsi, ölkənin mövcud radiodərman istehsal gücündən 7 dəfə artıq tutuma malik olacaq şəkildə, 37 min kvadratmetr sahədə və 9 mərtəbəli bir binada inşa olunur.
Layihədə 2 siklotron, əczaçılıq dəstləri üçün 6 istehsal xətti və radiodərman üçün 5 istehsal xətti olacaq.
Siklotron radioaktiv izotoplar (radioizotoplar) istehsal etmək üçün istifadə olunan bir növ hissəcik sürətləndiricisidir. Bu cihaz maqnit və elektrik sahələrindən istifadə edərək yüklü hissəcikləri (məsələn, protonları) dairəvi yolla sürətləndirir ki, onlar yüksək enerji ilə hədəfi vursunlar və nüvə reaksiyasına səbəb olsunlar.
TETRA layihəsində 2 siklotronun olması ölkənin tələbatını və ixracını ödəyə bilən bir neçə növ radioaktiv izotopun eyni vaxtda istehsalı üçün yüksək imkan deməkdir.
Dərman dəstləri istənilən radiofarmasevtik preparatı yaratmaq üçün xəstəxanada və ya tibb mərkəzində radioaktiv izotopla birləşdirilən qarışdırmağa hazır materiallar toplusudur.
Bu dəstlərin üstünlükləri radiofarmasevtik preparatın sürətinin artırılması və rahatlığı, tibb mərkəzlərində kompleks avadanlıqlara ehtiyacın azaldılması və dəstlərin uzun müddət saxlanmasıdır.
Tetra layihəsində 6 dərman dəsti istehsal xətti standartla bir neçə növ dəsti kütləvi istehsal etmək imkanı demək olacaq.
Dərman kitləri, radioizotoplarla birləşdirilməyə hazır maddələr toplusudur ki, xəstəxana və ya tibbi mərkəzlərdə radioaktiv izotoplarla qarışdırılaraq istənilən radiodərman hazırlanır.
Bu kitlərin üstünlükləri aşağıdakılardır:
– Radiodərmanın hazırlanma sürətini və rahatlığını artırır,
– Tibbi mərkəzlərdə mürəkkəb avadanlıqlara ehtiyacı azaldır,
– Kitlərin uzun müddət saxlanmasına imkan yaradır.
Tetra layihəsində 6 dərman kitinin istehsal xətti nəzərdə tutulub ki, bu da müxtəlif növ kitlərin kütləvi və standartlara uyğun şəkildə istehsal gücünə sahib olmaq deməkdir.
Bundan əlavə, Tetra layihəsində 5 radiodərman istehsal xəttinin mövcudluğu ölkə daxilindəki tələbatı qarşılamaq və ixracat üçün müxtəlif növ radioaktiv dərmanların böyük həcmdə istehsalını mümkün edir.
Tetra layihəsinin icrası, yalnız daxili ehtiyacların təmin olunması ilə kifayətlənməyərək, ixrac üçün əlverişli zəmin, müasir tibbi xidmətlərin inkişafı və həssas və həyati əhəmiyyətli dərmanların idxalına asılılığın azaldılması üçün də mühüm imkanlar yaradır.
İranda radiodərman istehsalındakı əhəmiyyətli irəliləyiş, istehsal gücünü ciddi şəkildə artıran Tetra layihəsi ilə birlikdə, bu sahədə özünütəminat və nüvə tibbi sənayesinin inkişafı üçün əsaslı bir addım hesab olunur.