F-35 döyüş təyyarələrinin inkişaf etmiş texnoloji qabiliyyətləri var ki, onları yalnız güclü bir müdafiə sistemi tuta bilər. Bu hadisə indi dünyada ilk dəfə baş verib.
İran İslam Respublikasının müdafiə qüvvələri tərəfindən 3 ədəd F-35 təyyarəsinin məhv edilməsi yayımlanan ən mühüm xəbərlərdən biri olub. Bahalı və güclü döyüş təyyarəsi radardan yayınma kimi qabaqcıl texnoloji imkanları ilə tanınır və onun vurulması ordunun müdafiəsinin heyrətamiz gücünü göstərir. Bildirilib ki, bu, dünyada ilk dəfə F-35-in müdafiə sistemi tərəfindən tutulmasıdır.
Bu hesabatda bu döyüş təyyarələrində istifadə edilən texnologiyaları və onu ovlaya bilən müdafiə sisteminin xüsusiyyətlərini araşdırdıq.
Müxtəlif ölçülərdə gizlilik və radardan qaçma
F-35-in ən vacib xüsusiyyətlərindən biri, radar sistemlərindən gizlənmə qabiliyyətidir. Bu döyüş təyyarəsi, radar, infraqırmızı və digər dalğalar tərəfindən aşkar edilməmək üçün bir neçə üsuldan istifadə edir. İlk olaraq, təyyarənin xarici səthi, “radar dalğalarını udan materiallar” adlanan xüsusi bir örtüklə dizayn edilib ki, bu da düşmənin radarından göndərilən radar dalğalarının böyük bir hissəsini udur və geri əks olunmasını minimuma endirir.
İkinci olaraq, görünüş dizaynı müəyyən bucaqlara malikdir və düzbucaqlı səthlərdən qaçınılır ki, bu da dalğaların əks olunmasını azaldır. Yəni radar dalğaları bu təyyarəyə çatdıqda aşağıya əks olunmur və nəticədə radar sistemi bu döyüş təyyarəsinin mövcudluğunu müəyyən edə bilmir.
Nəhayət, raketlər və yanacaq təyyarənin iç hissəsində saxlanılır ki, xaricdən görünməsin. Daha yaxşı başa düşmək üçün qeyd edək ki, adi döyüş təyyarələri bombaları və əlavə yanacaq tanklarını qanadlarda və ya gövdənin alt hissəsində asırlar. Bu, xaricdən radar izi buraxır və daha asan tapılmalarına səbəb olur. Lakin F-35, “gizli bölmə” (və ya “daxili silah otağı”) vasitəsilə mühərrikləri və yanacağı öz gövdəsində gizlədə bilir. Bu dizayn, radar izinin çox aşağı olmasına kömək edir və düşmənin radarı onu asanlıqla görə bilmir. Nəticədə, bu xüsusiyyətlər sayəsində döyüş təyyarəsi düşmən tərəfindən daha gec aşkarlanır.
Radar və inkişaf etmiş sensorlar ilə birləşdirilmiş məlumatlar
F-35-in ən müasir sensorlardan ibarət bir sistemə sahib olduğu iddia edilir:
AN/APG 81 AESA radar sistemi, 1200-dən çox kiçik modulu ilə hava və yer hədəflərini yüksək sürət və dəqiqliklə aşkar edib izləyə bilər; gövdənin ətrafında yerləşən infraqırmızı kameralar, pilot üçün 360 dərəcə görüntü təqdim edir və raket atılma xəbərdarlığı edir; lazer və istilik vasitəsilə hədəflərin işarələnməsi üçün dəqiq hədəfleme sistemi və “Barakuda” adlı qabaqcıl elektron müharibə sistemi, qanadlar və həlqə üzərindəki radar sensorları ilə düşmənin radar təhdidlərini hər istiqamətdə aşkar edərək, onları pozur və ya yönləndirir ki, təyyarə daha gec görünsün və ya heç görünməsin.
Bu sensorlar toplanan məlumatları güclü bir emal mərkəzi ilə sadə və anlaşılan bir görüntüyə çevirir. Bu proses məlumatların birləşdirilməsi (Fusion) adlanır.
Bu döyüş təyyarələrini vurmaq üçün müdafiə sisteminin heyrətamiz gücü
F-35 döyüş təyyarəsini uğurla vurmaq üçün müdafiə sistemi bir sıra inkişaf etmiş xüsusiyyətlərə sahib olmalıdır; bunlara daxildir:
Aşağı tezliklərdə gizliliyi aşkar etmə qabiliyyəti;
Çox tezlikli radarlar və dəqiq atəş nəzarət sistemi;
Yüksək sürətli və qadağanedici raketlər;
Strukturlaşdırılmış şəbəkələşmə və elektron müharibəyə qarşı müqavimət göstərə bilmə qabiliyyəti.
Yəni, F-35 vurulmaq üçün müdafiə sistemi ilkin aşkar etmək üçün aşağı tezlikli və çox tezlikli radarları istifadə etməli, dəqiq radar və raket təbəqələri ilə köməkçi bir şəbəkə olmalı, yüksək mənzilli və manevr qabiliyyətinə malik raketlər vaxtında izləmə üçün istifadə edilməli və elektron müharibəyə qarşı filtr və uyğunlaşma bacarığına sahib olmalıdır.
Mövcud məlumatlara əsasən, Rusiya istehsalı olan S-400 və S-500 kimi qabaqcıl sistemlər və İranın “Bavar 373” sistemi bu cür xüsusiyyətlərə malikdir.